INTERNATIONAL WOMEN’S DAY-MARCH 8

INTERNATIONAL WOMEN’S DAY-MARCH 8

PUBLICITY COMMITTEE, CORCOM

Press Release | Ref/No/PC-PR77/7/03/2025

Malemgi nupigi numit (International Women’s Day), March 8 na lakpada nupi oibisingna nat, khunnailon, senmitlon amasung leisemlon-gi lamda malemgi puwarida louduna lakliba thoudangsingbu CorCom na ekai khumnajaba utchabaga loinana eramdamgi nupi oibi pumnamakki mafamda yaifa paojel pijari. Chahi asigi malemgi nupigi numitki nunggi wakhallondi ‘Accelerate Action’ haibasina oiri. Accelerate Action for gender equality haibadi khunnaisida leiriba nupi amasung nupa thong mannahannabagidamak paikhatliba thabak thouramsing asi khonglei yanghanba haibani. ‘Accelerate Action’ hairiba handakki chahigi malemgi nupigi numitki nunggi wakhallon asiga houjik Manipur (Kangleipak) ta oiriba nupi oibisinggi fivam asiga kadai faoba mari leinaribage amadi chusinnaribage haibasisu khannabagi tangaifadaba leirakli. Adubu leibaksida nupigi hakkidamak changsilliba khongjangsinggi oirakliba fivam asidi International Women’s Day gi nunggi wakhallon asiga onna teinabagum ngasidi uba fangli. Nupisingbu namthabagi thouong kaya ama lamdam asida ngasisu leppa leitana chatthari. Masida nattana nupisinggi marakta leiramba makhoigi apunba lingjel, apunbagi panggal adusu angam athou, yaitong khamdongbasingna tongan tonganba pambei kaya sijinnaduna thugaibagi thouwong kaya leptana chatthari. Lamdam asigi nupisinggi leibakki oiba luraba tanja amadi thougai kayada khongfam lengdana punna lepminnaba haiba mahousadagi leijarakpa apunba thouna lingjel adu leingakki angam athou, yaitong khamdongbasingna singkup sana thugaire. Meeyamgi thabak touba ngamdraba, meeyamgi meehutni haina leiriba meeoisinggi yumda makhoigi mathoudang pangthok-u haina changsilluba meeyamgi thabak toujariba nupi oibisingga adugumba pukchel sengdaba luchingba sabasing adugi langda thuraba echam chamjaraba nupising aduga muknahalle, khut-sa thoknahalle. Nupi oibi kaya luchingba sabasing adugi punsi amadi lanaigi lan-thum ngakpada sijinnare. Maram asina accelerate action for gender equality hariba nunggi wakhallon asigi matung enna thabak thouramsing paikhatpada tangaifadaba nupisinggi apunba lingjel/saktam asigi matangda eikhoina ngasidi neinaba amasung apunba lingjel/saktam poraknaba hotnaba asi yam chaona mathou tare.

Houjik eikhoina tangaifadribasi eramdam Manipur (Kangleipak)ki nupisinggi punsi marel amasung leppa leitana thengnariba lantheng mayamsi hanna yengbani. Malemgi nupigi numit asi Europe ta Eng kumja 1908 da mayol chonglabasu, Manipur (Kangleipak)ki nupi khunnaigi oinadi Eng kumja 1904 da loilam mapu British thengnabagi ehou “Ahanba Nupi Lan”puwarida leikhrabani. Makha tarakpada Eng kumja 1939 gi “Anisuba Nupi Lan” loilam mapu amasung loi mapuna khudombida ungkhraba ningkha tamba mangkhraba ningthougi mayokta chatthakhibani. Khwaidagi maru oiribadi Eng kumja 1980 dagi chattharakpa Meira Paibi ehou asina loi mapu India gi namthabagi thousil kaya thengnaduna lakli. Houkhiba nupi lan ani amasung houjik chatthariba Meira Paibigi ehou asimak loilam leingakki mayoktani. Eikhoigi nupi oibising malemgi atei lamgi nupi oibisingdagi kayada mangjil thakhrabano! Kayada chumna lakliba nupigi ehouno! Ehou asi ngasi ngasisu leppa leitri. Khennaribasi Manipur (Kangleipak) ki nupisingdi nupi khunnaigida yengba mityengna anisubada thamlaga ahanba mityengdi eramdam Manipur (Kangleipak) ta loilam leingak thengnabasini.

Tasengna hairabadi meekha polliba lamda piba meekhalgi hak, fundamental rights pumnamak ning-kha tamba fangdrabadi wahanthok leiribra? Nupi kayagi ekai khumnaba amadi punsi manghankhre. Hingjage haibada yadaba lamda karamba hakno wahanthok leiriba? Hinglibra- sirabra mafam khangba ngamdraba, mapuroiba hallaktraba tangkhai lukhra (half widow) oiraba nupi oibi kaya Manipur (Kangleipak)ki leimaida masing hen-gatlakle. Masi 1980 dagini. 2023, May 3 dagi ngasi faoba chatthariba khutnek lan asidasu masi thoklibani. Houjiksu leibak manunggi loilam haibasina anouba loilamni. Ningtambasu malhanba, hak mayamsu piba manba wahanthokti leitaba, meekhalsu touba asengba meekhaldi nattaba, meeyam leingaknidi haiba fascist leingakni. Ereicha masel muknahannaba wathok pumnamakki thourang makhoina semli, aduga wathoksing adubu mayoknariba meeyam, maru oina nupising adubu awot-anei chatthari. Masinani eikhoigi nupi khunnaina Manipur (Kangleipak) ta malemgi nupigi numit pangthokpadi Europe- America gum kumhei natte, lantheng asigi saruk amani haina tattana laoribasi.
Loi mapugi kanglon makhada democracy gi maikhum uptuna pangthokliba meekhalsingda lairaba emunggi nupi kaya sel piduna, pija- pithaktuna meekhalda saruk yahalli. Su-nomduna sel tanbagi mahutta wadana sel tanbagi nat ama semgatlak-e. Nupi khunnaibu ekai khumnabire louragadi karigi ehou kayagi rally chatpa, strike toubada tabibadi lairadana thina- thina otpi- neibiri. Lamdamsida pangthokliba meekhal asi loi leingakki meekhalni. Facism gi leingakta democracy gi maikhum upsinbani. Meeyamgi ningtamba leite, mannaba haibadu ude. Freedom amasung equality haibasi democracy gi masani hainaribani. Adubu India leingaktadi animak yaode. Masa yaodana paiba oithokte. Colonialism na thawai oiraga facism na hakchang oiba leibakni.

Tasengna hairagadi ‘Accelerate Action’ haiba kumsigi nunggi wakhallon asi lamdam asida thokliba India gi khutna semba lan asina nupi oibisinggi senmitta piriba cheitheng adubu utli. Ngasidi khutsemna kanglupki muknaba oina onthoknaba hotnariba violence ki thabak asina matam sangna lamdamsida nungsi channana hingminnarakpa kanglupsinggi marakta wakhal tanaba ngamnadabadagi houjikti ungkhatnaba thokhalle. Ngasidi nupi oibising lambi-lamjaoda thoktuna ehou chatthari, chingkhong chingyada ahing nongsoiba yarekli. Fivam asida khunnai asigi senmitki yanglen saru oiriba kheithelgi senmit kaire. Chaokhat lambida manglomda changsinbagi mahutta lamdam asigi tangdu leitaba kaihanduna, senmitta meekha polle, kanglup masel muknahanduna thamle. Loufam hectare 10,000 lou uba yahandre, amadi lambi fongna thinglabasu India Leingakna yengduna leiri. Fivam asida nupisinggi sufam nomfam, maru oina lairabasingda chaona cheitheng pire.

Pumnamaksina maram oiraga malemgi nupigi numitta eramdamgi nupi khunnaigi mannaba hak amasung makhoibu ot- neiba, ekai khumnaba manghanba toudanaba CorCom na thengnaba yaba pumnamak thengnakhini. Loina loinana ningkha tambagi asengba mahao fangjadriba loi leingakki koluna nanthabiraba eramdamgi nupi khunnaidi struggle touba haibasi nattana eikhoigi lambi leite haibasi khangduna leiri, khangdunasu thengnakhigani haibagi thajaba leijari. Thengnariba pumnamaksisu loilam leingaklon-gi mayoktani. March 8 na lakpasida numit asida anouba wakhal amasung achetpa firepka loinana nupigi ningtambagidamak eikhoi punna thengnaminnarasi haina CorCom na meeyamda thamjari.

Kangla

Date: 07-03-2025

Publicity Committee

Corcom


Official file 👇

CorCom PR-8 March 2025 IWD

Add a Comment

Your email address will not be published.